Het onderzoek van de VUB (door prof. Derom en prof. Descheemaeker van de onderzoeksgroep Sport & Society) bestond uit twee deelopdrachten. Ten eerste werd de bestaande data m.b.t. tot de ledenaantallen van Basketbal Vlaanderen geanalyseerd en ten tweede werd een bevraging gedaan naar de basketbalclubs, waarbij gepeild werd naar het gebruik en de kwaliteit van sportinfrastructuur, alsook de sterke en zwakke punten van de clubwerking. In totaal vulden in augustus 2023, 131 basketbalclubs de enquête in, goed voor 58% van het totaal aantal clubs.

Hét opvallendste resultaat is dat 73% van de basketbalclubs aangeeft dat ze geen extra leden kunnen aanwerven met de huidige toegang tot sportinfrastructuur. Extra toegang tot infrastructuur lijkt noodzakelijk om stagnatie te voorkomen. De voorbije jaren is er wel een positieve groei in het aantal aangesloten leden op te merken. Richting 2030 is een verdere positieve groei dus uiterst onzeker, omdat de clubs een duidelijk signaal geven door een ledenstop in te voeren. Zo heeft 43% van de bevraagde clubs nu reeds een ledenstop.

Verder is het vinden van voldoende gediplomeerde trainers volgens de bevraagde clubs, samen met meer uren in de sportinfrastructuur, een van de belangrijkste vereisten om de ledenstop op te heffen en dus verder te kunnen groeien in de toekomst.

Algemeen gezien zijn er voor clubs onvoldoende uren en terreinen beschikbaar om aan de noden te voldoen, zelfs als er in verschillende infrastructuren kan gesport worden. Een groei in een discipline zoals 3x3 vereist ook een extra investering in buitenterreinen. Vanuit de clubs is er een bereidheid om – indien de infrastructuur beschikbaar is – een sportaanbod te realiseren.

Voor basketbal zien we daarenboven een positieve evolutie in het aantal aangesloten actieve leden tussen 2014 en 2023. Dit komt neer op een stijging van 14,65%. Tussen 2014 en 2022 zien we zelfs een stijging in het vrouwelijke ledenaantal van 22%. Hoewel het aantal leden stijgt, zien we een daling in het aantal clubs. Dat betekent dat bestaande clubs groter worden (bv. omwille van fusies). Als de cijfers qua ledengroei op die manier verder blijven evolueren en ledenstops steken er geen stokje voor, zijn we goed op weg om tegen 2030 de kaap van de 40.000 sportende leden te overschrijden.

Op dinsdag 20 februari organiseerde Basketbal Vlaanderen een overleg met clubs rond dit onderwerp. Via deze Club Time-out (d.i. een gekend project binnen de basketbalwereld waarin specifieke topics overlegd worden met clubs) deelde VUB de resultaten, ontvingen we op een interactieve manier extra en verdiepende input voor dit onderzoek, deelden de clubs good practices rond dit onderwerp en gaf Basketbal Vlaanderen acties mee om dit probleem aan te pakken.

80% van de clubs geeft zo aan dat meer (gediplomeerde) trainers nodig zijn voor het opheffen van de ledenstops. Hierin willen we als federatie tips & tricks blijven delen voor de zoektocht naar trainers vertrekkende vanuit de community (doorstroom van ouders, ex-basketters, etc.). We willen het opleidingsaanbod voor trainers aantrekkelijker en meer ‘op maat’ maken door de inhoud te verfijnen en logischere diplomavereisten op te stellen. Dit gaat door intensifiëring en uitbreiding van het opleidingsaanbod in samenwerking met de Vlaamse Trainersschool. De opsplitsing tussen initiator hoge en lage doelen en het ontwikkelen van de start 2 coach lijkt ons al een goede eerste stap.

We merken daarnaast dat de trainingsuren (79%) iets meer doorwegen dan de wedstrijduren (66%) in de (huidige) sportinfrastructuur wanneer we de ledenstop willen opheffen. Hierin willen we voornamelijk lokaal overleg aanmoedigen met de sportdienst en naburige sportclubs. We willen dit faciliteren door een op maat gemaakt sjabloon aan te reiken zodat een club met plan van aanpak naar de lokale sportdienst kan stappen. Daarnaast kunnen we ook de geografische mogelijkheden in kaart brengen en per regio aanreiken, zodat clubs verder kunnen met hun zoektocht naar infrastructuur. Op dezelfde manier kan deze tool ook gebruikt worden voor overleg met scholen.

Alle andere aspecten (meer vrijwilligers, meer bestuursleden, beleidsplan en visie…) die ledenstops zouden kunnen opheffen, zijn te coveren met het blijvend inzetten op onze Club Time-outs. Door de kennis die we delen met de clubs en de good practices die gedeeld worden tussen de clubs zijn dit heel interessante overlegmomenten. Hier komt heel veel input uit voort, zodat we onze werking kunnen blijven optimaliseren.

"Overleg op lokaal niveau is absoluut noodzakelijk”, stelt CEO van Basketbal Vlaanderen, Koen Umans. “Om de verdere groei van onze basketbalsport veilig te stellen, moet er eens goed rond de tafel gezeten tussen onze basketbalclubs en het lokale beleid. Overleg op vlak van zaalhuur en aanleg van infrastructuur, maar ook minimale aanpassingen aan accommodaties kunnen al veel problemen wegwerken. De echte groei van clubs en basketbal in het algemeen zal enkel met simultane groei van infrastructuur verzekerd worden.”